Lễ hội Đền Nghè - Đình Đông xã Văn Lang
Đền Nghè - Đình Đông là nơi thờ phụng 2 vị tướng tài thời Hai Bà Trưng đã có công đánh giặc cứu nước là 2 chị em Lê Ả Lan và Lê Anh Tuấn. Tương truyền rằng, trong cuộc chiến chống quân Hán bà Lê Ả Lan được phong là Nội Thị Tướng Quân, Lê Anh Tuấn được phong là Chỉ Huy Xứ Đại Tướng Quân, hai chị em bà được cử phòng chấn thủ miền Thao Giang kiêm Truy Bộ Điển, qua nhiều ngày đêm hành quân khi đến đất Văn Lang thấy nơi đây có địa thổ đẹp bèn đóng trại lập ấp làm căn cứ đánh giặc và nuôi quân sỹ. Bằng tài thao lược và dũng cảm trong chiến đấu, họ đã lập được nhiều công trạng và được Trưng vương ban thưởng đạo Tây Sơn, thực ấp địa đầu Thao Giang, luyện sỹ an dân. Từ đó, đất Văn Lang ngày càng được mở rộng và củng cố vững chắc. Sau khi hai vị mất, Trưng nữ vương vô cùng thương tiếc và xuống chiếu cho Văn Lang trang lập miếu thờ cho hai vị. Từ đó về sau để tỏ lòng tôn kính hai vị tướng quân nên nhân xã Văn Lang đã ban khánh tiết giúp địa phương quản lý, bảo vệ trông coi và tổ chức tế lễ hương khói. Ngày 28/1/1992, nơi đây đã vinh dự được Bộ Văn hóa và Thông tin xếp hạng di tích nhà nước và cấp bằng công nhận là di tích lịch sử văn hóa. Mở đầu lễ hội là lễ rước nước, trong tiếng trống tiếng nhạc bát âm vang trời, đoàn tế lễ cùng đông đảo người dân lên 2 chiếc thuyền đi ngược lên phía thượng nguồn sông Thao, tìm chỗ nước sạch, trong để lấy nước. Trên đường đi, chiếc thuyền còn lại tiến hành tập trận giả, chạy xung quanh chiếc thuyền chính. Sau đó, đoàn đi về phía Đền Nghè, tiến hành màn tế lễ theo nghi thức truyền thống, rồi rước nước từ Đền Nghè lên Đình Đông để lấy nước thờ cúng quanh năm. Lễ hội Đền Nghè- Đình Đông được diễn ra 2 ngày với rất nhiều trò chơi mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc và hiện đại như: Bóng chuyền, bóng bàn, cầu lông, kéo co, tổ tôm điếm...
Việc tổ chức lễ hội Đền Nghè - Đình Đông thể hiện trách nhiệm và lòng thành kính của các thế hệ con cháu hôm nay, góp phần tôn vinh công đức của các vị tướng. Đây là một nét đẹp văn hóa đáng trân trọng, góp phần ôn lại truyền thống, giáo dục cho con cháu về lòng yêu nước, về đạo lý uống nước nhớ nguồn, lòng tự tôn, tự hào dân tộc và trách nhiệm của mỗi người dân xã Văng Lang nói riêng và huyện Hạ Hòa nói chung.
Ngọc Hải