Đền Chu Hưng được xây dựng vào tháng 7 năm 1806 dưới triều vua Gia Long, là nơi thờ tự Côn Nhạc Đại Vương - người có công đánh giặc bảo vệ giang sơn bờ cõi Chu Hưng trong thời đại các vua Hùng. Đặc biệt, Đền Chu Hưng diễn ra nhiều sự kiện lịch sử trọng đại của đất nước. Tháng 8/1945, tại đây mặt trận Việt Minh tuyên bố thành lập các đoàn thể cứu quốc, là nơi đặt xưởng nữ quân nhu sản xuất quần áo, chăn màn phục vụ kháng chiến. Nơi đây còn là “cái nôi” của nền văn nghệ kháng chiến. Trong “mưa bom bão đạn” ấy, tại mảnh đất Hạ Hòa nhiều tác phẩm về văn học, hội họa, âm nhạc… lần lượt được ra đời. Ngày 16/4/1949, đội vũ trang đầu tiên của nước Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào được thành lập tại đây với sự có mặt của đồng chí Cay Xỏn Phôn Vi Hẳn.

Đồng chí Trần Trung Kiên – Phó chủ tịch UBND xã Ấm Hạ, huyện Hạ Hòa cho biết: “Đền Chu Hưng là địa điểm có ý nghĩa quan trọng trong đời sống tinh thần của nhân dân xã Ấm Hạ nói riêng và người dân Hạ Hòa nói chung. Đây cũng là địa điểm nhằm giáo dục cho thế hệ trẻ học tập, tìm hiểu theo truyền thống cách mạng của ông cha. Hàng năm UBND xã đã làm tốt công tác quan lý, tổ chức lễ hội tạo không khí vui tươi, phấn khởi cho nhân dân trên địa bàn xã để đoàn kết cùng nhau thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ phát triển, kinh tế, xã hội”. Em Tống Gia Hân – xã Ấm Hạ, huyện Hạ Hòa chia sẻ: “Hôm nay đến thăm Đền Chu Hưng, được nghe các ông, các bác kể về lịch sử ngôi đền. Em thấy rất vui và tự hào khi trên quê hương Ấm Hạ của mình có một ngôi đền mang ý nghĩa lịch sử như vậy”.

Từ xa xưa người dân vẫn có câu ca “Nhất Chu, nhì Hiền, tam Lang, tứ Lệnh” để nói về đền Chu Hưng, ngôi đền thiêng mang nét đẹp văn hóa tâm linh của vùng đất Hạ Hòa. Vào ngày mồng 7 tháng Giêng hàng năm, Lễ hội đền Chu Hưng được tổ chức với đội tế nam rước kiệu và lễ vật uy linh, rực rỡ với cờ Tổ quốc, cờ thần, cờ hội, tiếng trống, tiếng chiêng của phường bát âm và hương trầm từ Chùa Trúc Lâm về Đền. Đây là dịp để dân làng tỏ lòng thành kính trước đức thánh Côn Nhạc Đại Vương và dâng lên Thánh những sản vật ngon nhất được chuẩn bị cầu kỳ, công phu, với ước nguyện cầu mong phù hộ cho gia đình, họ tộc, dân làng một năm mới được khỏe mạnh, bình yên, mùa màng bội thu. Cùng với những nghi thức tế lễ truyền thống, phần hội sôi động diễn ra với các hoạt động thể dục thể thao như đẩy gậy, kéo co, bóng chuyền và giao lưu văn nghệ thu hút đông đảo người dân địa phương và du khách tham gia.  Nói về công tác chuẩn bị Bà Nguyễn Thị Kim Liên – Trưởng khu 7, xã Ấm Hạ, huyện Hạ Hòa cho biết: “Ngay từ đầu năm chúng tôi đã chuẩn bị lợn đen, gà tía, cấy những sản phẩm do chính quê hương chúng tôi làm ra để dâng lên Ngài. Trong việc này ngoài ý nghĩa tâm linh là dâng lên Ngài sau đó còn là dịp để gắn kết giữa nhân dân chúng tôi. Cái phong trào của nhân dân chúng tôi hầu như nhà nhà, người người đi lễ hội rất là vui vẻ, con em quê hương về trong dịp này cũng có dịp ở lại để cùng tham gia lễ hội”.

Hàng năm, Đền Chu Hưng thu hút hàng ngàn lượt du khách và người dân đến tham gia lễ hội. Đặc biệt, lễ hội chính vào ngày 7 tháng giêng là dịp để mọi người tỏ lòng thành kính và gìn giữ những giá trị tốt đẹp của quê hương. Đền Chu Hưng không chỉ là một di sản văn hóa tâm linh mà còn là niềm tự hào của vùng đất Mẫu. Đây là nơi để chúng ta tìm về nguồn cội, cảm nhận sự gắn kết giữa con người và thiên nhiên, giữa quá khứ và hiện tại./.

Anh Dũng - Hải Bình