QUỐC HỘI THÔNG QUA LUẬT BẢO HIỂM XÃ HỘI (SỬA ĐỔI) VỚI 09 NHÓM ĐIỂM MỚI NỔI BẬT.

1. 09 NHÓM ĐIỂM ĐIỂM MỚI NỔI BẬT CỦA LUẬT BẢO HIỂM XÃ HỘI (SỬA ĐỔI)

Sáng 29/6/2024, với 454/465 đại biểu tán thành, Quốc hội đã biểu quyết thông qua toàn văn dự án Luật BHXH sửa đổi bao gồm 11 chương, với 141 điều, có hiệu lực thi hành từ ngày 01/7/2025 có 09 nhóm điểm điểm mới bao gồm:

Thứ nhất: Quy định chế độ trợ cấp hưu trí xã hội do ngân sách nhà nước bảo đảm trên cơ sở kế thừa và phát triển một phần từ quy định về trợ cấp xã hội hằng tháng đối với người cao tuổi.

Thứ hai: Thể hiện liên kết tầng trong hệ thống bảo hiểm xã hội bằng việc quy định chế độ trợ cấp hằng tháng cho thời gian trước khi đủ tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã hội. Trong thời gian hưởng trợ cấp này, được hưởng bảo hiểm y tế do ngân sách nhà nước đóng.

Thứ ba: Mở rộng đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc.

Thứ tư: Mở rộng quyền lợi cho người tham gia bảo hiểm xã hội như giảm điều kiện về số năm đóng bảo hiểm xã hội tối thiểu để được hưởng lương hưu hằng tháng; người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện được hưởng trợ cấp thai sản.

Thứ năm: Dành riêng 01 chương để quy định quản lý thu, đóng bảo hiểm xã hội; làm rõ nội hàm và việc xử lý hành vi chậm đóng và hành vi trốn đóng.

Thứ sáu: Quy định cụ thể về “mức tham chiếu” thay cho “mức lương cơ sở”.

Thứ bảy: Quy định cụ thể hơn về đầu tư và quản lý quỹ bảo hiểm xã hội, việc duyệt, thẩm định, phê chuẩn quyết toán chi tổ chức và hoạt động bảo hiểm xã hội.

Thứ tám: Đơn giản hóa thủ tục hành chính về bảo hiểm xã hội, giao dịch điện tử trong lĩnh vực bảo hiểm xã hội và về đánh giá sự hài lòng của người dân đối với việc tổ chức thực hiện chính sách, chế độ bảo hiểm xã hội.

Thứ chín: Bổ sung quy định về hợp tác quốc tế và quy định rõ hơn trách nhiệm quản lý nhà nước của Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, Bộ Tài chính.

2. Một số nội dung cụ thể nổi bật trong Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi)

 (1) Người lao động làm việc theo hợp đồng từ đủ 1 tháng trở lên được đóng BHXH

Cụ thể, người lao động là công dân Việt Nam thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc được Luật Bảo hiểm xã hội 2024 quy định bao gồm 13 đối tượng.

Trong đó có người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã, ở thôn, tổ dân phố; chủ hộ kinh doanh của hộ kinh doanh có đăng ký kinh doanh tham gia theo quy định của Chính phủ; người làm việc theo hợp đồng lao động không xác định thời hạn, hợp đồng lao động xác định thời hạn có thời hạn từ đủ 1 tháng trở lên

Đặc biệt, kể cả trường hợp người lao động và người sử dụng lao động thỏa thuận bằng tên gọi khác nhưng có nội dung thể hiện về việc làm có trả công, tiền lương và sự quản lý, điều hành, giám sát của một bên…

(2) Người đóng BHXH sau ngày 01/7/2025 không được rút BHXH 1 lần (trừ trường hợp đặc biệt)

Cụ thể, theo Luật Bảo hiểm xã hội 2024, trường hợp đã chấm dứt tham gia BHXH, sau 12 tháng không thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc mà cũng không tham gia BHXH tự nguyện, có thời gian đóng BHXH chưa đủ 20 năm vẫn sẽ được duy trì thực hiện như hiện nay đối với những người đã, đang tham gia hay bắt đầu tham gia BHXH từ trước ngày 01/7/2025. 

Có nghĩa là, nếu người lao động bắt đầu tham gia BHXH vào ngày 30/6/2025 thì vẫn được rút BHXH một lần nếu đủ điều kiện.

Còn đối với trường hợp người lao động tham gia BHXH từ ngày 01/7/2025 thì sẽ chỉ được rút BHXH một lần trong một số trường hợp đặc biệt, cụ thể: 

- Đủ tuổi hưởng lương hưu mà chưa đủ 15 năm đóng BHXH.

- Ra nước ngoài để định cư.

- Người đang mắc một trong những bệnh ung thư, bại liệt, xơ gan mất bù, lao nặng, AIDS.

- Người có mức suy giảm khả năng lao động từ 81% trở lên; người khuyết tật đặc biệt nặng... 

Trường hợp người lao động sau 12 tháng nghỉ việc mà không tham gia BHXH và có thời gian đóng BHXH chưa đủ 20 năm thì sẽ không được rút BHXH một lần nữa.

(3) Điều chỉnh mức tăng lương hưu thỏa đáng đối với đối tượng có mức lương thấp và nghỉ hưu trước năm 1995

Theo Điều 62 Luật Bảo hiểm xã hội 2014 hiện hành có quy định người lao động thuộc đối tượng thực hiện chế độ tiền lương do Nhà nước quy định có toàn bộ thời gian đóng BHXH theo chế độ tiền lương này thì tính bình quân tiền lương tháng của số năm đóng trước khi nghỉ hưu, cụ thể:

Người bắt đầu tham gia BHXH trước ngày 01/1/1995, thì tính bình quân của tiền lương làm căn cứ đóng BHXH của 05 năm cuối trước khi nghỉ hưu.

Người bắt đầu tham gia BHXH trong khoảng thời gian từ ngày 01/1/1995 đến 31/12/2000, thì tính bình quân của tiền lương làm căn cứ đóng BHXH của 06 năm cuối trước khi nghỉ hưu.

Người bắt đầu tham gia BHXH trong khoảng thời gian từ ngày 01/1/2001 đến 31/12/2006 thì tính bình quân của tiền lương làm căn cứ đóng BHXH của 08 năm cuối trước khi nghỉ hưu.

Người bắt đầu tham gia BHXH trong khoảng thời gian từ ngày 01/1/2007 đến 31/12/2015, thì tính bình quân của tiền lương làm căn cứ đóng BHXH của 10 năm cuối trước khi nghỉ hưu.

Người bắt đầu tham gia BHXH từ ngày 01/1/2016 đến 31/12/2019, thì tính bình quân của tiền lương làm căn cứ đóng BHXH của 15 năm cuối trước khi nghỉ hưu.

Người bắt đầu tham gia BHXH từ ngày 01/1/2020 đến 31/122024, thì tính bình quân của tiền lương làm căn cứ đóng BHXH của 20 năm cuối trước khi nghỉ hưu.

Người bắt đầu tham gia BHXH từ ngày 01/1/2025 trở đi thì tính bình quân của tiền lương làm căn cứ đóng BHXH của toàn bộ thời gian đóng BHXH.

Theo đó, tại Luật Bảo hiểm xã hội 2024 sẽ thực hiện điều chỉnh sao cho phù hợp và thỏa đáng đối với những đối tượng trên bảo đảm thu hẹp khoảng cách chênh lệch lương hưu giữa những người nghỉ hưu ở các thời kỳ.

(4) Mức hưởng BHXH một lần

Theo Điều 102 Luật Bảo hiểm xã hội 2024 quy định về mức hưởng BHXH một lần như sau:

- Mức hưởng BHXH một lần bằng 1,5 lần của mức bình quân thu nhập tháng đóng BHXH đối với năm đóng trước năm 2014. 

Trường hợp thời gian đóng BHXH có cả trước và sau năm 2014 mà thời gian đóng trước năm 2014 mà có tháng lẻ thì những tháng lẻ đó sẽ được chuyển sang giai đoạn đóng BHXH từ năm 2014 trở đi để tính mức hưởng BHXH một lần. 

- Mức hưởng BHXH một lần bằng 02 lần của mức bình quân thu nhập tháng đóng BHXH đối với năm đóng từ năm 2014 trở đi. 

Trường hợp thời gian đóng BHXH chưa đủ một năm, thì mức hưởng bằng số tiền đã đóng nhưng không quá 2 lần của mức bình quân thu nhập làm căn cứ đóng BHXH.