Thấp thoáng bóng cọ nơi quê nhà

Cây cọ từ bao đời nay gắn bó đến sâu nặng với con người Hạ Hòa. Vì thế nói đến vùng đất này là người ta nghĩ ngay đến xứ sở của cọ. Cảnh sắc đặc trưng ở miền quê thanh bình này là những căn nhà xinh xắn, bình dị ở ngay dưới tán cọ xanh rờn, lấp lóa. Mọc xung quanh nhà, những cây cọ tua tủa những cành gai như những thanh kiếm vung lên trời xanh vậy. Muốn vào được nhà, ai cũng phải qua tán cọ xanh mát. Ngày xưa, người dân Hạ Hòa lợp nhà bằng lá cọ, cả làng, nhà nào cũng lợp như thế. Những tầu lá cọ bánh tẻ mềm dai bện thành từng mái khin khít.

Mùa hè, nhà lá cọ mát rượi, mùa đông, mái cọ che mưa, che gió lạnh. Những mái nhà lá cọ, hình ảnh bình dị của quê hương Hạ Hòa tự bao giờ. Trước ngõ, cây cọ già và vô số cọ con như những tán ô che đầu cho những đứa trẻ quê từ những ngày thơ ấu cho đến khi lớn lên. Nhớ cây cọ quê mình, ai đi đâu cũng nhớ về hình ảnh thân thương ấy để thấy ấm áp hình bóng quê hương luôn níu giữ tâm hồn mình. Những trưa hè không ngủ, lũ trẻ quê rủ nhau ra rừng cọ sau nhà mắc võng từ thân cọ, nằm vắt vẻo, cười khúc kha khúc khích như quên đi cả cái oi nồng mùa hạ. Chiều về, lùa đàn trâu lên đồi cọ thả rồi lại chơi hú tìm, chơi bịt mắt bắt dê ngay dưới tán cọ.

Mùa quả cọ về, những trái cọ tím bầm căng bóng trên ngọn cao, ẩm thực vùng trung du lại có thêm một dư vị quen thuộc mà đậm đà khó quên. Quả cọ ỏm trong nồi nước sôi lăn tăn chừng mười lăm phút là chín. Quả cọ ỏm ăn mềm, béo ngậy, vàng ươm như quả trám đen vậy. Ăn mãi không chán. Những bà mẹ quê nơi thôn quê Hạ Hòa còn khéo tay chọn những trái cọ ngon ở những cây cọ cao và già để làm món dưa cọ. Có lẽ chỉ ở vùng quê này, chỉ trong bàn tay của mẹ, trái cọ đã trở thành một món dưa vừa có vị chua chua, vừa bùi bùi lại vừa béo. Người dân quê Hạ Hòa còn nắm cơm bằng lá cọ non. Nhìn thấy nắm cơm bọc lá cọ vừa thơm vừa dẻo, ai cũng biết đó là người trung du Hạ Hòa rồi.

Cọ ỏm món ăn đậm đà miền trung du Hạ Hòa

Mỗi lần nhớ về làng quê trung du yêu dấu, nhớ về đồi cọ xanh trập trùng, những người con sinh ra và lớn lên nơi đây lại nhớ về tuổi thơ, nhớ về nắm cơm của người mẹ trung du gói bằng lá cọ non mỗi buổi sáng sớm. Lá cọ xòe trong nỗi nhớ, níu kí ức của con người Hạ Hòa về những ngày thơ bé được sống nơi thôn quê trong vòng tay ấm áp của người những mẹ quê đôn hậu.

Cứ sáng sớm tinh mơ, trong làn khói chờn vờn nơi mái cọ, những bà mẹ vùng quê nghèo lại trở dậy nhóm bếp thổi cơm cho cả nhà rồi không quên nắm một nắm cơm nhỏ, đúc vào cặp sách cho con để mang đến trường để đến gần trưa ăn cho đỡ đói. Ở quê vùng quê Hạ Hòa thường có thói quen nắm cơm bằng lá cọ, bẹ cau non, vì thế, ngày nào mẹ cũng dùng lá cọ non hái trên đồi cọ sau nhà để nắm cơm. Mẹ chọn lá cọ bé, loại lá của những cây cọ non mới mọc vượt mặt đất chừng nửa mét, mang về, mẹ lau sạch bề mặt lá rồi hơ qua trên bếp lửa cho lá cọ mềm dẻo hơn, khi nắm cơm lá sẽ không bị rách.

Khi cởi dậy buộc túm đầu nắm cơm, giở lớp lá cọ non, một mùi thơm tỏa ra đến dễ chịu. Đó là vị thơm của gạo quê hòa vào vị thơm đặc trưng của lá cọ, mùi vị mà chẳng cần nhìn vẫn nhận ra bởi thường ngày, lá cọ đã quá gần gũi thân quen với bọn trẻ miền trung du Hạ Hòa.

Ngày nay, tuy cuộc sống có đổi thay nhưng vẫn còn đó, những đồi cọ xanh tốt, rợp tán bên mỗi con đường vào làng. Tán cọ chở che cho những con người ăn đời ở kiếp với nó, tán cọ xòe trong nỗi nhớ làng của những người con đi làm ăn xa quê. Cây cọ từ bao đời nay là biểu tượng của cuộc sống thanh bình, yên ả của miền quê Hạ Hòa. Dù cuộc sống có hiện đại đến đâu, xin hãy giữ lấy cây cọ như giữ lại một nét trung du yêu dấu.

 Nguyễn Thế Lượng